NOS schaatsnieuws

1. WK-sensatie Stolz tekent bij schaatsploeg Anema, maar blijft trainen in VS

   De 18-jarige schaatssensatie Jordan Stolz heeft zich tot en met de Winterspelen van Milaan 2026 verbonden aan het Nederlandse Team Albert Heijn Zaanlander van coach Jillert Anema en olympische kampioene Irene Schouten.

   Opvallend, want schaatsbond KNSB bepaalde eerder deze maand dat er na komend seizoen geen buitenlandse rijders in Nederlandse ploegen en op topsporturen in Thialf meer zijn toegestaan.

   Stolz blijft trainen in Milwaukee

   Team Albert Heijn Zaanlander laat weten dat Stolz voorlopig ook niet naar Nederland verhuist, maar met zijn eigen coach Bob Corby blijft trainen in het Petitt National Ice Center in Milwaukee: "Anema en zijn team geven op afstand advies. Meerdere keren per jaar zal Stolz samen met zijn teamgenoten optrekken tijdens bijvoorbeeld trainingskampen."

   "Jillert draait al zo lang mee, heeft al zoveel kampioenen begeleid en olympische medailles gewonnen", meldt Stolz. "Er is zoveel trainingsinformatie en kennis in dit team vol goede schaatsers en begeleiding. Daarom denk ik dat dit nu de juiste move voor mij is. Ik geloof dat zij mij heel goed vooruit kunnen helpen."

   Bij de afgelopen WK afstanden in Heerenveen verbaasde Stolz de schaatswereld door de 500, 1.000 én 1.500 meter te winnen.

   Anema is vanzelfsprekend dolblij met het aantrekken van Stolz: "De samenwerking met Jordan biedt mogelijkheden voor het hele team."

   "Hij heeft een geweldige timing en beheersing in de binnenbocht op de 500 meter. Voor Nederlandse schaatsers is dat doorgaans de moeilijkste afstand om te domineren, daarin kan Jordan heel waardevol zijn voor de andere schaatsers in ons team. Het doel is uiteraard dat de schaatsers elkaar nog beter gaan maken."

2. Schulting neemt rust: aanpassingen in voorbereiding nieuwe shorttrackseizoen

   Suzanne Schulting heeft besloten met een aangepaste voorbereiding naar het nieuwe shorttrackseizoen toe te werken. Daarbij staat het hervinden van de balans tussen wat ze fysiek en mentaal aankan centraal, laat de drievoudig olympisch kampioene via een persbericht weten.

   "Iedereen die mij kent, weet dat dit heel moeilijk voor me is", aldus de 25-jarige Schulting. "De afgelopen zeven jaar ben ik bijna dagelijks tot het uiterste gegaan. Dat heeft me heel veel moois gebracht, maar het heeft ook heel veel van me gevergd. Het is nu echt tijd om de batterij weer helemaal op te laden."

   Schulting, die in 2018 haar eerste olympische titel veroverde en daar in 2022 twee gouden medailles aan toevoegde, is al jaren zowel individueel als met de aflossingsteams zeer succesvol. Ze bezit tien wereld- en zeventien Europese titels.

   'Helemaal leeg'

   Van de WK in maart in Seoul keerde ze terug met drie gouden medailles en één zilveren exemplaar in de koffer, maar toen al bleek het intensieve seizoen veel van haar gevraagd te hebben. Na het missen van het goud op 'haar' 1.000 meter verklaarde ze "echt helemaal leeg" te zijn.

   Bekijk de reactie van Suzanne Schulting na het missen van WK-goud op de 1.000 meter en na het winnen van de titel op de relay:

   "Ze leverde daar prima prestaties, maar die moesten echt uit haar reserves komen", haalt Remy de Wit, technisch directeur van de KNSB, dat toernooi terug in de herinnering. "Dat is reden voor ons geweest om heel goed te kijken hoe Suzanne er nu zowel fysiek als mentaal voor staat. De conclusie die we gezamenlijk hebben getrokken is dat Suzanne zich in haar eigen tempo en apart van het team gaat voorbereiden op het nieuwe seizoen."

   De rust die ze daarbij ook zal nemen, zou ertoe kunnen leiden dat Schulting de eerste reeks wereldbekerwedstrijden van komend seizoen aan zich voorbij zal laten gaan. De focus gaat naar de tweede helft van het seizoen met als hoogtepunt de WK in Rotterdam.

3. Eerherstel voor Luitzen Dijkstra; vader van kunstschaatslegende toch niet 'fout' in oorlog

   Luitzen Dijkstra, vader van voormalig olympisch en wereldkampioen kunstschaatsen Sjoukje Dijkstra, krijgt eerherstel van de KNSB. Dijkstra, die daardoor postuum zijn nationale kortebaantitel van 1946 terugkrijgt, werd kort na de Tweede Wereldoorlog door de bond geschorst, omdat hij in die oorlog 'fout' zou zijn geweest.

   Uit onderzoek van sporthistorici Jurryt van de Vooren en Marnix Koolhaas is gebleken dat die maatregel van de schaatsbond onterecht werd genomen. Het onderzoek werd op verzoek van Sjoukje Dijkstra aan KNSB-directeur Herman de Haan gedaan.

   "Ik ben heel blij met het eerherstel voor mijn vader", aldus Sjoukje Dijkstra, die in 1964 goud won bij de Olympische Spelen in Innsbruck. "Ik wist van niets, er werd niet over gesproken thuis. Door dit rapport heb ik nu eigenlijk dit deel van het leven van mijn vader leren kennen."

   'Geloofde er al niets van'

   Door het eerdere besluit van de KNSB was Dijkstra's loopbaan als schaatser voorbij en zijn naam beschadigd. Toen zijn dochter Sjoukje succesvol kunstschaatsster werd, bleef haar vader in de schaatswereld voor altijd bekendstaan als 'de foute vader van Sjoukje'.

   "Ik wist dat mijn vader in 1936 deel had genomen aan de Olympische Spelen (in Garmisch-Partenkirchen, red.), verder niet", laat Sjoukje Dijkstra weten.

   "Toen veel later iemand zei dat hij fout was in de oorlog geloofde ik het niet. Ook niet omdat mijn moeder Joods bloed had en wij een tijd een pleegkind in huis hebben gehad. Zij was ook Joods. Dus ik geloofde er niets van, maar gesproken werd er niet over dit onderwerp."

   Na de oorlog werd Dijkstra door de KNSB geschorst omdat hij korte tijd sympathiserend lid was geweest van de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB). Ook zou Dijkstra, die huisarts was, als keuringsarts bij het arbeidsbureau te veel op de hand zijn geweest van de Duitse bezetter.

   Toch gestraft

   Bij de Bijzondere Rechtspleging, de organisatie die als taak had diegenen te berechten die zich tijdens de oorlog schuldig hadden gemaakt aan oorlogsmisdaden, ging Dijkstra vrijuit. Daarbij werd tevens nadrukkelijk gemeld dat hij ook niet door andere of lagere instanties gestraft zou mogen worden.

   Toch gebeurde dat. Op de tweede dag van het NK allround in januari 1947 kreeg Dijkstra, na beschuldigingen in de krant een dag ervoor, een startverbod opgelegd van scheidsrechter F. Havelaar. Dijkstra werd nadien voor vijf jaar geschorst door de schaatsbond. Ook werd zijn allroundtitel van 1946 afgenomen.

   Volgens Van de Vooren en Koolhaas liggen interne strubbelingen ten grondslag aan de schorsing. "Scheidsrechter Havelaar speelde een hoofdrol. Hij was niet alleen scheidsrechter en bestuurslid van de KNSB, maar was ook secretaris geweest van de Zuiveringscommissie van de KNSB én begin 1947 nog acterend als secretaris van de Landelijke Commissie voor de Sportzuivering."

   "Gezien de correspondentie die we van Havelaar aan hebben getroffen, blijkt dat hij alles in het werk heeft gesteld om Dijkstra te straffen, ondanks die eerdere uitspraak van het Bijzonder Gerechtshof in Amsterdam om dat niet te doen."

   Inderdaad lid van NSB

   In het onderzoek wordt verder geconcludeerd dat Dijkstra inderdaad kort lid was geweest van de NSB, maar dat had een tactische reden. Terwijl hij in mei 1940 als soldaat vocht aan de Grebbelinie, ontving hij een dramatisch bericht. Zijn eerste vrouw had hem verlaten voor een Duitse onderofficier en had daarbij hun zoon meegenomen.

   Bij de uiterst kostbare scheidingsprocedure, waarin ook de zeggenschap over de zoon werd geregeld, adviseerde zijn advocaat Dijkstra om kortstondig lid te worden, om zo sterker te staan. Uiteindelijk verwierf Dijkstra de zeggenschap over zijn zoon en trouwde hij later een Joodse vrouw, met wie hij Sjoukje kreeg.

   In Friesland kampte huisarts Dijkstra met een concurrentiestrijd met communisten, die tot veel rivaliteit leidde. In die jaren werd hij er ook van beschuldigd als keuringsarts moedwillig Nederlandse mannen goed te keuren om ze in te zetten als dwangarbeider in Duitsland. Dijkstra ontkende.

   Volgens Van de Vooren en Koolhaas was het in de eerste naoorlogse jaren een bekend verschijnsel dat er afrekeningen plaatsvonden - die niets te maken hadden met de oorlog - via vervalste of gemanipuleerde verklaringen.

   Inzetten voor verzet

   Dijkstra verliet Akkrum voor Amstelveen. Waar hij in Friesland veel vijanden had, kende hij in Amstelveen veel vrienden. Zo wist Dijkstra daar van een aantal agenten dat ze verzetswerk deden, waardoor ze weleens een dienst misten. Hij gaf ze een ziekteverklaring en daarmee een alibi.

   "Met de kennis van nu trekken wij de conclusie dat Dijkstra slachtoffer is geworden van verschillende vetes binnen en buiten de schaatswereld, vetes die ook vele andere zuiveringsprocessen hebben verstoord", aldus Van de Vooren en Koolhaas in hun rapport.

   De twee adviseerden de KNSB om alsnog te erkennen dat er destijds fouten zijn gemaakt bij de schorsing die Dijkstra is opgelegd. Dat advies heeft de KNSB nu overgenomen.

4. Belgische shorttrackers besluiten door nieuwe regel Nederland per direct te verlaten

   Hanne en Stijn Desmet hebben besloten niet bij de Nederlandse shorttrackploeg te blijven trainen, maar naar de Verenigde Staten te verhuizen. Het besluit van de Belgische broer en zus volgt op de mededeling van de Nederlandse schaatsbond KNSB dat ze na volgend seizoen niet meer welkom zijn in de trainingsploeg.

   De 26-jarige Hanne en de 25-jarige Stijn Desmet trainden sinds 2018 mee bij de Nederlandse shorttrackploeg, omdat in België de faciliteiten niet toereikend waren. Maar na het afgelopen seizoen liet Remy de Wit, technisch directeur van de KNSB, dat er vanaf seizoen 2024/2025 nieuwe voorwaarden nodig zijn omdat "het opleidingssysteem onder druk" zou staan.

   Buitenlandse schaatsers mogen daardoor na volgend seizoen nog wel trainen in Thialf, maar niet in de zogeheten topsporturen die worden gefinancierd door sportkoepel NOC*NSF en dus ook niet bij een Nederlandse ploeg.

   Proefperiodes in VS en Canada

   Daarop besloten Hanne en Stijn Desmet hun heil elders te gaan zoeken. Die zoektocht bracht hen naar de Verenigde Staten, waar ze in de maanden juni en juli zullen gaan trainen. Van augustus tot en met de tweede wereldbekerwedstrijd van het seizoen (eind oktober) zijn de twee in Canada te vinden.

   "Het zal sowieso een testjaar zijn, om te zoeken waar onze atleten zich thuis voelen", vertelt Annelies Dom, topsportdirecteur bij de Vlaamse Schaats Unie, aan Sporza. "Nadien kunnen we analyseren wat de beste optie is, om verdere contracten te bespreken."

   De Belgische shorttrackers zijn daardoor niet langer afhankelijk van de trainingsfaciliteiten van de Nederlandse ploeg. "We hebben wel nog zinvolle samenwerkingsverbanden met Nederland, maar structureel niet meer", legt Dom uit.

   Internationale top

   Hanne Desmet rammelt al een tijdje aan de deur van de internationale shorttracktop. Ze haalde bij de Spelen van Peking olympisch brons en bij de WK van 2021 pakte ze zilver op de 1.000 meter achter Schulting.

   Afgelopen seizoen was ze Schulting enkele keren de baas. Bij de EK in Gdansk versloeg ze de Nederlandse op de 1.000 meter, waarmee ze haar eerste gouden medaille op een eindtoernooi veroverde. En bij de wereldbekerfinale in Dordrecht kwam ze ook eerder dan Schulting over de finish.

   Ook Stijn Desmet pakte goud op de EK dit jaar. Hij was, net als Hanne, de sterkste op de 1.000 meter.

5. Pfrommer grondlegger veel schaatssuccessen: 'Hij heeft gezaaid wat ik kon oogsten'

   De overleden schaatscoach Leen Pfrommer (87) stond aan de wieg van veel, heel veel Nederlandse schaatssuccessen. Zijn overlijden komt dan ook hard aan in de schaatswereld.

   Kees Verkerk (80), een van de vele pupillen van Pfrommer, noemt zijn voormalig trainer in Langs de Lijn En Omstreken "stevig, hard en eerlijk" en koestert warme herinneringen aan de samenwerking.

   'Altijd hard trainen'

   Dat doet ook Erben Wennemars (47), die een paar generaties na Verkerk ook nog met Pfrommer te maken had in het opzetten van Nederland als sprintland.

   "Leen overtuigde ons en sprong met ons in het diepe. Rust, reinheid en regelmaat was zijn devies en áltijd hard trainen! Ik heb er enorm van genoten en hij heeft hiermee gezaaid wat ik later kon oogsten. Daar ben ik hem altijd dankbaar voor geweest", aldus Wennemars op Twitter.

   Pfrommer werd geroemd om zijn oog voor talent, trainde decennialang alle grote namen, maar was ook iemand die conflicten nooit uit de weg ging. Het maakte hem tot een van de markantste schaatscoaches van Nederland.

   Eigenzinnig

   Pfrommer werd in 1935 in Harderwijk geboren als derde kind uit een gereformeerd gezin, met acht broers en twee zussen. Zijn vader was slager en wilde graag dat Pfrommer de zaak zou overnemen, maar daar had de eigenzinnige Leen geen zin in. Via een kantoorbaan in Amsterdam kwam hij bij het leger terecht.

   Schaatsen deed hijzelf ook graag, maar Pfrommer kwam niet verder dan de subtop. In 1965 werd hij trainer van het gewest Groningen/Drenthe, waar hij drie enorme talenten onder zijn hoede kreeg: Piet Kleine, Harm Kuipers en Jan Bols.

   Toenmalig wielrenner Bols werd door Pfrommer persoonlijk van de fiets geplukt. "Als wielrenner hield ik 's winters op natuurijs mijn conditie op peil. Leen zag me daar en haalde me over schaatser te worden", vertelde Bols daar later over in een interview met NRC.

   Pfrommer was zijn tijd ver vooruit en kwam met zaken als conditietraining, intervaltraining en tempotraining op de proppen. "Als wielrenner deed ik maar wat", aldus Bols. "Leen wist van trainingsprogramma's, liet me gymnastiekoefeningen doen en gaf me tips voor de zomermaanden."

   Bondscoach

   Het werk van Pfrommer bleef niet onopgemerkt en in 1968 werd hij bondscoach van de Nederlandse schaatsers. Een legendarische ploeg, met mannen als Ard Schenk, Jan Bols en dus Kees Verkerk.

   Verkerk zegt dat hij Pfrommer voor het eerst ontmoette in de strenge winter van 1963. "In Kudelstaart in een Noord-Holland was een koppelwedstrijd. Daar reed ik met Peter Nottet tegen Leen en zijn vrouw."

   Hoewel de herinneringen nu warm zijn, waren 'Ard en Keessie' niet meteen overtuigd van de nieuwe bondscoach. "Oei, een militair dachten wij", zei Verkerk daar eerder over. "Moeten we nu saluerend op een appèl verschijnen?"

   Ard en Keessie uit elkaar

   Dat hoefde niet, maar Pfrommer deed wel meteen iets anders opmerkelijks: hij haalde Ard en Keessie uit elkaar. Ze mochten niet meer bij elkaar op de kamer slapen. Verkerk zou Schenk belemmeren in zijn ontwikkeling. "Schenk laat zich iedere keer intimideren", was de uitleg.

   "Ik was geen makkelijk manneke", zei Verkerk. "Er was geen trainer die me dingen liet doen die ik niet wou. Ard Schenk was jonger en had meer behoefte aan leiding. Daarom haalde hij Ard bij me weg."

   Of het door de actie van Pfrommer kwam of niet: sinds de komst van de nieuwe bondscoach rees de ster van Schenk ten opzichte van Verkerk, die tot dan toe de beste schaatser ter wereld was geweest.

   In de jaren zeventig werd de oranje muts het handelsmerk van Pfrommer. De kledingsponsor gaf in die tijd twee oranje mutsen per jaar aan de leden van de kernploeg. Vrijwel niemand droeg ze, behalve Pfrommer. Hij bewaarde ze en was tot aan 1997, toen hij vertrok bij de KNSB, te herkennen aan zijn markante muts.

   "Ik was aan die mutsen gehecht. En op de schaatsbaan was ik meteen herkenbaar voor mijn mannen", zei Pfrommer daar later over.

   Aan zijn bewind als bondscoach kwam in 1977 een einde toen enkele pupillen in opstand waren gekomen. Met name Piet Kleine en Hans van Helden mopperden over de trainingsaanpak van Pfrommer, waarop hij vertrok.

   Commentator

   Pfrommer bleef echter actief langs de schaatsbaan, maar nu als co-commentator bij de NOS. Daarin was hij net zo fanatiek als toen hij bondscoach was. Legendarisch is zijn commentaar bij het WK allround van 1981 in Oslo, toen Hilbert van der Duim op de 5.000 meter één ronde voor het einde dacht dat hij al klaar was.

   In 1985 keerde Pfrommer terug bij de KNSB als coach van Jong Oranje. Het begeleiden en klaarstomen van schaatstalent is wat hij het liefste deed. En talent was er weer genoeg. Hilbert van der Duim, Gerard Kemkers, Leo Visser, Falko Zandstra, Rintje Ritsma, Ids Postma: allemaal kregen ze te maken met het regime van Pfrommer.

   Strenge aanpak

   Toch werd er ook weer gemopperd over zijn strenge aanpak. Met Van der Duim raakte Pfrommer in de clinch vanwege diens uiterlijk. Van der Duim liep rond in spijkerbroeken en met lang haar. Pfrommer eiste dat hij zijn haar kort knipte en "een mooi kostuum" droeg. De Fries weigerde dat.

   Bart Veldkamp, die zelf geen deel uitmaakte van Jong Oranje, omschreef Pfrommer als "een oude schoolmeester met conservatieve ideeën".

   In 1995 maakte de coach de overstap naar de sprintploeg. Maar ook daar lagen weer botsingen op de loer. De beste sprintster, Christine Aaftink, verliet na een conflict de kernploeg. En na een jaar werd Pfrommer vanwege een gebrek aan succes teruggezet naar de opleidingsploeg van de sprinters, ten faveure van de Amerikaan Peter Mueller.

   Pijnlijk voor de bond, en fijn voor Pfrommer, was dat de opleidingsploeg het seizoen erop meer succes boekte dan de A-ploeg, vooral dankzij de talenten Marianne Timmer, Erben Wennemars en Jan Bos. Pfrommer vond daarop een hoger salaris, evenveel als Mueller, wel op zijn plaats. De KNSB niet en de gekwetste Pfrommer vertrok.

   In 2000 keerde Pfrommer nog één keer terug als schaatscoach, bij de commerciële DSB-ploeg van miljardair Dirk Scheringa, met Jan Bos, Ids Postma, Erik Bouwman en Marianne Timmer. Het werd geen groot succes. De ontevreden Timmer vertrok na één seizoen en in oktober 2001 werd Pfrommer ontslagen na een reeks conflicten met Bos.

   Noorwegen

   Verkerk sprak Pfrommer voor het laatst in 2018 bij zijn boekpresentatie in Puttershoek, waar Verkerk opgroeide. Opmerkelijk is dat Verkerk zijn huidige woonplaats, in het Noorse Hamresanden, te danken heeft aan Pfrommer. "Dat klopt."

   In Noorwegen werden er meerdere trainingskampen belegd. "De dames waren erbij. We gingen waterskiën, fietsen, hardlopen en voetballen. Even weg uit Nederland. Even onder de spanning vandaan komen. We waren vrij."